Markovo kale

Opis

Utvrđenje je podignuto na grebenu između planina Pljačkovice i Krstilovice, visoko iznad ušća Male u Divotinsku reku. Graditelji su tvrđavu prilagodili konfiguraciji terena te ima trougaonu osnovu, bedemi tvrđave prate ivice grebena. Istočna i južna strana tvrđave je opasana bedemima debelim 2 metra dok na zapadnoj strani, gde je litica jajo strma, bedema zapravo nema – litica je bila dovoljna odbrana. Bedemi su zidani kamenom vezanim krečnim malterom, zidano je spoljno i unutrašnje lice zida a sredina je ispunjavana sitnijim kamenom zalivenim malterom, tzv.trpancem. Bedemi su bili visoki, završavali su zupcima između kojih je bila šetna staza duž bedema. Ulaz u tvrđavu na južnom bedemu je imao prilaznu rampu. Očuvan je desni, istočni dovratnik.
Tvrđavu čine gornji i donji grad. Gornji plato ima dve cisterne za vodu, jednu kružnu i drugu romboidne osnove. Cisterne su zidane uz bedem, u njima je skupljana i čuvana kišnica. Uz cisterne, tu su otkrivene i tri prostorijemanjih dimenzija.
U donjem, stambenom delu, centralno mesto zauzima crkva zidana kamenom, osnove u obliku krsta, sa trostranom apsidom.
Očuvani su ostaci dve kule, jugoistočna kula manjih dimenzija u gornjem gradu i donžon kula na severnom uglu, nad samim putem.Ta kula kvadratne osnove je dobro očuvana u visini od dva sprata.

Narodno predanje

Narodno predanje kaže da je Markovo kale grad Kraljevića Marka te otuda i ime. Ima mišljenja da se grad nekad zvao Golubinje.
Predanje kaže da je Marko hrabro branio grad od Turaka. Kad su Turci nadjačali i kad je Marko morao da se povuče, sa svojim Šarcem je skočio sa stene na kojoj je ostao otisak, na planinu Plačevicu, današnju Pljačkovicu a koja je dobila ime jer je Marko tamo zaplakao. Sa Plačkovice je preskočio na zapadnu Krstilovicu gde se prekrstio kod crkve Svete Trojice, danas ruševine. Brojna su mesta koja se vezuju za Kraljevića Marka, udubljenje u potoku gde se kupao, na obali potoka je Markova furuna-peć.

Julka Kuzmanović Cvetković
arheološkinja