Manastir Rudare, Leskovac, Jablanički okrug
Manastir Rudare
Zaštićen spomenik kulture od velikog značaja, u Centralnom registru Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture pod brojem SK 213.
Manastir RudareLeskovac, Jablanički okrug
Gde se nalazi
Crkva Svete Petke u Rudaru nalazi se na padinama planine Kukavice, na Rudarskoj kosi koja se lagano preliva u široku leskovačku kotlinu.
Istorijat i istraživanja
Veruje se da je crkva podignuta na temeljima rahohrišćanske bazilike. Pretpostavlja se da je bazilika porušena u najezdi Slovena u 6.-7. veku a da je prvu obnovu doživela u doba Nemanjića. Tokom srednjeg veka je ovde bio manastir a za vreme Turaka, manastir je bio duhovno utočište Leskovčana. Porušen je posle seoba Srba i opet obnovljen 1799.godine, o čemu svedoči natpis uklesan iznad ulaznih vrata. Hram je stradao i 1814. ali je brzo obnovljen. Feliks Kanic, austrijski slikar i putopisac krajem 19.veka piše da je ovaj hram "belih zidova, nekadašnji manastir, omiljeno mesto okupljanja i omiljeno izletište Leskovčana".
Opis
Crkva Svete Petke je jednobrodna građevina sa pripratom na zapadnoj strani i sa polukružnom apsidom na istoku, zasvedena poluobličastim svodom. Fasada je ravna, jednostavna, malterisana i bojena belom bojom.
Ikonostas je radio poznati ikonopisac toga vremena Đorđe Zografski. Neke freske su po svojoj tematici i načinu izrade veoma retke, kao što je freska arhengela Rafaila i osnivača egipatskog pustinjskog monaštva, Pahomija.
Oko crkve je vremenom obrazovano seosko groblje sa osobenim nadgrobnim obeležjima.
Živopis
Današnji živopis je onaj nastao posle obnove 1799. a ispitivanjem zidova je ustanovljeno da ipod ovoga ima tragova starijeg živopisa.
Konak manastira
Manastirski konak je podignut 1815.godine. Prizemlje je od lomljenog kamena a sprat – bondruk, kako se inače gradilo u ovom kraju. Građevina većih dimenzija predstavlja reprezentativno delo balkanskog stila gradnje, jedno od najlepših u ovom delu Srbije.
Osnova konaka je u obliku slova T, u prizemlju je veliki hol odakle drveno stepenište vodi na sprat. Na spratu se iz velikog hola izlazi na doksat koji je takođe uzdignut na dva sprata što ga čini posebno zanimljivim.
Konak je zbog svojih karakteristika restauriran 1951, ali ga vreme nagriza i potrebna je ponovna obnova.
Narodno predanje i verovanje
Manastirska crkva u Rudaru je posvećena prepodobnoj mučenici Paraskevi Rimljanki, u narodu poznatoj Svetoj Petki, hrišćanskoj svetiteljki koja je stradala na prostorima današnje Italije, u drugom veku naše ere. U leskovačkom kraju se njen kult veoma poštuje.
Julka Kuzmanović Cvetkovićarheološkinja