Rimska grobnica, Brestovik, Opština Grocka, Beograd
Rimska grobnica
Zaštićen spomenik kulture od velikog značaja, u Centralnom registru Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture pod brojem SK 14
Rimska grobnicaBrestovik, Opština Grocka, Beograd
Gde se nalazi
Kasnoantička grobnica u Brestoviku, u opštini Grocka, nalazi se neposredno uz savremeno seosko groblje.
Istraživanja
Kasnoantička grobnica u Brestoviku je otkrivena 1895.godine, otkrio je meštanin, Vukašin Milosavljević dok je sadio šljive. Prilikom kopanja rupe za sadnicu, otkrio je svod grobnice. Iste godine, ujesen, Mihajlo Valtrović, kustos Narodnog muzeja iz Beograda je otkrio čitavu grobnicu. Revizionim iskopavanjima obavljenim 1955.g. je utvrđeno da grobnica nije sazidana odjednom, najpre je sagrađen deo za sahranjivanje a kasnije dozidan središnji deo s konhama, trem i pristupni put. Utvrđeno je da je to hrišćanska sakralna građevina a na osnovu plana gradnje, delova statua koje su pronađene, zapravo predstavlja vezu između antičkih i ranohrišćanskih kultnih građevina.
Prvi konzervatorski radovi na grobnici rađeni su 1905. a sledeći značajniji radovi na zaštiti su obavljeni 1964.g.
Datovanje
Grobnica u Brestoviku je zidana krajem IV ili početkom V veka i verovatno je pripadala bogatoj porodici koja je u blizini imala imanje.
Opis
Grobnica je delom bila nad zemljom a delom ukopana u padinu brega, orjentisana pravcem istok-zapad. Sastoji se iz prilaza – dromosa dužine 4m, trema, središnjeg prostora i prostorije za sahranjivanje.
Predvorje /trem/ je od prilaza bilo odvojeno sa četiri stuba koji su držali zabat, više je za 1m od središnjeg dela, popločano šestougaonim opekama. Odatle se kroz vrata a zatim stepenicama silazilo u srednju prostoriju takođe popločanu šestougaonom opekom. Središnji prostor je pravougaonog oblika sa konhama na severnoj i južnoj strani. Ovu prostoriju su ukrašavale statue od mermera i dve figure ležećih lavova. U jednoj od konhi /niša/ je pronađena statua vlasnika grobnice, u prirodnoj veličini. Prostorija je verovatno služila za prinošenje žrtvi pokojnicima.
Zadnja u nizu, zapadna prostorija je bila pravougaone osnove i bila je zasvedena poluobličastim svodom. U njoj su bili ozidani grobovi za tri pokojnika.
Predvorje i srednja prostorija su bile vidljive iznad zemlje, delom, dok je zapadna prostorija sa tri zidane grobne konstrukcije potpuno ukopana u padinu brda.
Grobnica je u nižim delovima zidana kamenom, oblutkom i opekom vezanim krečnim malterom, svodovi i niše su zidani opekom sa debljim malternim spojnicama a konstruktivni elementi vrata i prozora su bili od tesanog kamena.
Grobnica je bila bogato ukrašena fresko dekoracijom koja je najbolje očuvana u prostoriji sa grobovima. Naslikane su geometrijske kompozicije koje podražavaju oplatu od kamenih ploča, motivi biljaka i životinja slikani su oker, cinober, plavom, zelenom, mrkom i crvenom bojom. Na zapadnom zidu se razaznaju ljudske figure.
Narodno predanje i verovanje
Narod iz Brestovika ranohrišćansku grobnicu zove Vukašinova crkva.
Postoji verovanje da je ovo zapravo hram sa grobnicom posvećen beogradskim svetiteljima Ermilu i Stratoniku koje su poštovali u pravoslavni i katolički vernici. Oni su osuđeni na smrt mučenjem i davljenjem u Dunavu, početkom 4.veka. Pisci njihovih žitija govore da su ova dva mučenika bačena u Dunav ispod Beogradske tvrđave a da su im tela isplivala nizvodno, kod današnjeg Brestovika gde su ih sahranili lokalni hrišćani.
Julka Kuzmanović Cvetkovićarheološkinja