Tvrđava Ram, Veliko Gradište, Braničevski okrug
Tvrđava Ram
Zaštićen spomenik kulture od velikog značaja, u Centralnom registru Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture pod brojem AN 102.
Tvrđava RamVeliko Gradište, Braničevski okrug
Gde se nalazi
Tvrđava Ram se nalazi na desnoj obali Dunava, 30 km na severoistok od današnjeg Požarevca i 15 km od Velikog Gradišta a stotinak km od Beograda. Sagrađena je na steni koja se strmo spušta ka reci sa severozapadne strane, visoko iznad Dunava. Prilaz tvrđavi je bio moguć sa jugoistoka a ulazilo se kroz donžon kulu koja je branila ulaz.
Istraživanja
Arheološka istraživanja su rađena 1980.g.
Arheološka istraživanja i konzervatorski nadzor tokom obnove ramske tvrđave vodio je Regionalni zavod za zaštitu spomenika kulture Smederevo. Obnovu i rekonstrukciju tvrđave 2017-2019.g. je finansirala turska organizacija TIKA.
Istorijat
Ramska tvrđava je sagrađena na prostoru koji je naseljen još u praistoriji. U vreme rimskih osvajanja postao je deo rimskog limesa a u blizini su ostaci rimskog utvrđenja Lederata.
Najstariji pomen mesta Ram je iz 12.veka, godine 1128. su u blizini Rama Vizantinci potukli Mađare.
Pošto su Turci osvojili Srbiju, krenuli su u osvajanje Panonske nizije. Kako bi zaštitio desnu obalu Dunava, sultan Bajazit II je na obali Dunava, na visokoj steni sagradio jednu od prvih artiljerijskih tvrđava na ovim prostorima, 1483.godine.
Posle Mohačke bitke, 1526.g. kad su Turci porazili Ugre, ramska tvrđava više nije strateški važna, bila je samo trgovačko sedište.Korišćena je za ratna dejstva tokom austro-turskih ratova u 18. veku.
Za vreme Prvog srpskog ustanka, srpski ustanici pod komandom vojvode Milenka Stojkovića osvajaju tvrđavu. Kasnije je u Ramu kao carinski službenik boravio i radio Vuk Karadžić. Skelom je postojala najkraća veza s južnim Banatom, prevozili su se i ljudi i roba.
Opis
Godine 2019. tvrđava Ram je obnovljena, potpuno su rekonstruisani bedemi i kule, uređena unutrađnjost tvrđave tako da predstavlja tutističku atrakciju ovoga kraja.
Tvrđava Ram je malih dimenzija, ima osnovu nepravilnog petougla; bedem ka Dunavu je ravan, sa kulama na uglovima, bočni bedemi su takođe ravni dok je bedem ka zaleđu blago iskošen upolje, sa obe strane ka donžon kuli. Spada u manje tvrđave, dimenzije unutrašnjeg prostora su 25 h 35 m. Sve četiri kule su različitog oblika osnove, jedna je kružna, ostale su kvadratne ili pravougaone osnove, no, sve su imale sličnu arhitektonsku koncepciju. Svaka kula je imala prizemlje i tri sprata i na svakom spratu otvor za top. Donžon kula koja je čuvala ulaz je takođe imala tri sprata i dve platforme sa zupcima. Na bedeme se izlazilo kamenim stepeništem sa koga se moglo ulaziti u kule.
Bedemi tvrđave su zidani lomljenim kamenom vezanim krečnim malterom, za svodove su korišćene opeke. Širina bedema je bila 1,85 m do 3,35 m, u zavisnosti od strane tvrđave i moguće ugroženosti. Bedemi su završavali šetnom stazom koja je sa spoljne strane imala parapet sa zupcima kao zaklon za vojnike koji su stražarili.
Oko tvrđave je bio rov sa dva manja spoljna bedema.
U središnom delu tvrđave je bila sagrađena džamija čiji su ostaci očuvani do današnjih dana.
U blizini tvrđave se još u vreme Turaka razvilo civilno naselje, ostaci amama i karavan saraja i danas postoje. Karavan saraj se nalazio sa jugoistočne strane tvrđave, na pedesetak metara udaljen. Bila je to moćna kamena građevina za smeštaj putnika, trgovaca, sa ognjištima u svakoj sobi i puškarnicama, za odbranu. U okviru zidina karavan saraja je 1839.g. sazidana crkva posvećena arhangelu Mihajlu.
Julka Kuzmanović Cvetkovićarheološkinja