Glašinac, opština Žitorađa
Latinska crkva
Zaštićen spomenik kulture, na listi Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture pod brojem SK 221.
Latinska crkvaGlašinac, Žitorađa
Gde se nalazi
Latinska crkva u selu Glašinac smeštena je na uzvišenju zvanom Glašinska čuka severozapadno od sela, severoistočno od ostataka antičkog utvrđenja Ad Herculem, značajne stanice na antičkom putu koji je vodio od Niša prema Lješu na jadranskoj obali.
Istraživanja
Crkva nije arheološki ispitana. Tokom rekognosciranja terena, godine 1935. Adam Oršić Slavetić je zabeležio crkvu sa ostacima fresko dekoracije, datujući je u srednji vek. Danas gotovo da nema tragova fresaka, tek se pomalo naziru u niši proskomidije.
Opis
Latinska crkva je mala, jednobrodna građevina pravougaone osnove sa polukružnom apsidom na istoku. Crkva je zidana opekama i kamenom sa već urušenog antičkog utvrđenja, u vrlo nepravilnim redovima. Apsida je zidana samo opekom, po sredini, horizontalno, napravljen je venac od koso postavljenih opeka koje formiraju dekorativni ornament. Ispod krova apside je opekama formiran zupčasti venac. Zasvedena je poluobličastim svodom a zatim pokrivena krovom na dve vode.
Na zapadnom zidu, iznad ulaza je polukružno zasvedena niša u kojoj je bila freska s likom svetitelja kome je crkva posvećena (Svetog Stefan koji se slavi trećeg dana po Božiću). U oltarskom prostoru je bila očuvana časna trpeza kaja je na zapadnoj strani imala urezan manji krst u krugu. Za postament časne trpeze je iskorišćen deo antičkog stuba, sekundarno upotrebljen a koji verovatno potiče sa neke od građevina antičkog utvrđenja. Na jednoj od sekundarno upotrebljenih opeka na južnoj strani postolja časne trpeze, bio je reljefno predstavljen plan nekadašnjeg rimskog utvrđenja. Severno od crkve su ostaci nekropole ranog srednjeg veka.
Narodno predanje i verovanje
U narodu se veruje da je crkvu sazidao neki Luka koji je kao mali odveden u janičare. Kad se kao mlad janičar vratio u selo, kad se kazao majci, ona je od sreće preminula. Njoj u spomen, Luka je podigao crkvu. Predanje kaže da je Luka štitio meštane u okolini, da je pamtio svoje poreklo.
Takođe se veruje da je crkva lekovita, da pomaže bolesnoj deci. Zato su meštani u apsidi napravili otvor pa decu provlače kroz njega, ne bi li im crkva pomogla da se izleče.
Julka Kuzmanović Cvetkovićarheološkinja